در طول سال 1401 همه بازارها رشد قابل توجهی از نظر ریالی داشتند. سکه امامی حدود 150 درصد افزایش قیمت پیدا کرد در حالیکه دلار 83 درصد رشد کرده بود، بازار مسکن حدود 40 درصد رشد داشت در حالیکه تورم سال 1401 در محدوده 50 درصد گزارش شد. بازار رمزارزها حدود 33 درصد کاهش ارزش داشت ولی به دلیل رشد قیمت دلار 31 درصد بازده ریالی داشت. علی رغم افزایش نرخ سود سپرده های بانکی، بازده سپرده ها پایین تر از همه بازار ها بود در حالیکه در سال 1400 افرادی که سپرده بانکی داشتند بیشتر از بقیه سرمایه گذاران سود کرده بودند. دلیل این موضوع هم رکود حاکم در سال 1400 بود. در سال 1401 شاهد کاهش شدید ارزش ریال و تورم کم سابقه بودیم و رشد همه بازارها در زیر لوای تورم اتفاق افتاد و اثری از رشد و رونق واقعی در بازارها و اقتصاد کشور مشاهده نشد.
مطالعه منظم اطلاعات اینچنینی می تواند به افراد در مدیریت ثروت صحیح کمک کند. در سال 1402 امیدواریم که شاهد رونق و رشد اقتصادی واقعی در سطح اقتصاد کشور باشیم هر چند که هنوز شواهد موجود، چشم انداز روشنی در این خصوص نمایان نکرده است.
در ادامه متن تحلیل مختصری در خصوص هر بازار ارائه شده است تا با مطالعه آن در زمانی کوتاه بتوانید یک تصویر کلی از وضعیت هر بازار در سال 1401 و پیش بینی کلی آن در سال 1402 داشته باشید:
بازار بورس:
در ابتدای سال 1401 بازار بورس تهران فعالیت خود را در کانال 1300000 واحدی شروع کرد. در فروردین ماه شاخص کل در تلاش به جبران افتهای انجام شده در سال 1400 حدود 10 درصد رشد داشت و نوید سالی خوب را برای سهامداران در بر داشت. ولی آهنگ این رشد در اردیبهشت ماه کمتر شد و در خردادماه 1401 مجددا بازار منفی شد. در فصل تابستان بازار همچنان در حال نوسان در کانال 1400000 واحدی بود لیکن در فصل پاییز آهنگ تغییرات مثبت شتاب گرفت و شاخص کل بورس توانست وارد کانال 1600000 شود. در ادامه در دی ماه نیز بازار رشدی حدود 13 درصد را تجربه کرد لیکن علی رغم رشد نرخ دلار و افزایش انتظارات تورمی در بهمن ماه، شاخص یورس حدود ده درصد کاهش داشت که علت عمده آن نگرانی از سیاستهای دولت و همچنین خروج سرمایه های خرد جهت ورود به بازار ارز و سکه بود لیکن در اسفند ماه بازار بورس با شتابی بالا به سمت عدد دو میلیونی شاخص حمله کرد و سال 1401 را با عدد 1960000 به پایان رساند تا مجددا امیدها را به بازار سهام بازگرداند.
عمده دلیل رشد بالا در اسفند ماه را میتوان به تغییر سیاست در تعیین نرخ ارز در خصوص صنایعی مانند فلزیها و پتروشیمی ها نسبت داد که باعث افزایش برآوردها از سود سال 1401 این شرکتها می شد. شاخص کل بورس تهران در سال 1401 حدود 43 درصد رشد داشت که در وهله اول جذاب به نظر می رسد لیکن با توجه به نرخ تورم رسمی حدود 50 درصدی، هر چند تا حد زیادی افت ارزش ثروت سرمایه گذاران جبران شده است لیکن از دید مدیریت ثروت رشد قابل قبولی نبوده است، از طرفی با توجه به رشد 83 درصد ارزش دلار(دقیق تر بگوییم کاهش ارزش ریال) از نظر دلاری سرمایه گذاران بورس زیان هم داشته اند.
البته ما در این تحلیل صرفا شاخص کل بورس را بعنوان میانگین سود و زیان سرمایه گذاران در نظر گرفته ایم در حالیکه حتما افراد و شرکتهای مدیریت ثروت مختلف، بازدهی های متفاوتی را با توجه به ترکیب سبد خود داشته اند. در ادامه به نظر می رسد با توجه به رشد نرخ ارز و تغییر نرخ تسعیر درآمد ارزی شرکتهای بورسی، در صورت وجود ثبات نسبی در اوضاع اجتماعی و اقتصادی در سال 1402 شاهد ادامه رشد شاخص بورس باشیم.
بازار مسکن:
بازار مسکن بعنوان بزرگترین عامل اثرگذار در سبد داراییهای ایرانیها و همچنین بزرگترین بازار سرمایه گذاری در ایران، همواره نقش مهمی در مدیریت ثروت ایرانیها داشته است. بررسی میزان تغییرات قیمت آپارتمانهای مسکونی در شهر تهران نشان می دهد که در سال 1401 قیمتها در این بازار حدود 40 درصد رشد داشته است که کمتر از نرخ تورم و همچنین پایین تر از رشد موجود در بازارهای سهام و ارز و سکه بوده است. دلیل اصلی این موضوع این بوده که حجم معاملات در این بازار در دوسال اخیر کاهش داشته و اصطلاحا این بازار همچنان در رکود به سر می برد. علی رغم رکود موجود و کاهش شدید حجم معاملات در بازار مسکن، قیمتها در این بازار در سال 1400 حدود 16 درصد و در سال 1401 حدود 40 درصد رشد داشته از این رو می توان این نتیجه را گرفت که این بازار در شرایط رکود نیز توانسته بخش قابل توجهی از تورم عمومی بازار را جبران کند. این موضوع در کنار این حقیقت که بازار مسکن همواره در مقایسه با بازارهای موازی خود مانند بازار بورس و بازار ارز و سکه، ریسک و نوسان کمتری داشته، همچنان جذابیت این بازار را حفظ کرده است.
به نظر می رسد با توجه به رشد بالای قیمت مسکن در سالهای اخیر و کاهش قدرت خرید مردم و با بررسی شاخصهایی مانند میانگین دوره انتظار خرید مسکن که در شهری مانند تهران به بالاتر از 50 سال رسیده و میانگین آن در سطح کل کشور در محدوده 40 سال قرار دارد مساله رکود در این بازار به این زودیها رفع نشود و عملا ما در این بازار همچنان شاهد وضعیت رکود تورمی باشیم.
احتمالا در سال 1402 و سالهای بعد توسعه ابزارهایی مانند فروش متری مسکن و افزایش توجه به صندوق املاک و مستغلات بورسی بتواند تا حدی موضوع رکود را حل نماید ولی نحوه اجرای این اقدامات در این خصوص بسیار تاثیر گذار خواهد بود. از طرفی عرضه املاک دولتی در قالب مولدسازی املاک دولت نیز در سال 1402 جزو متغیرهای تاثیر گذار در این بازار خواهد بود.
بازار رمزارزها:
بسیاری از ایرانیها طی دو سه سال اخیر جهت حفظ ارزش دلاری سرمایه و برخوردار شدن از رشدهای چندبرابری در سرمایه خود به سرمایه گذاری در بازار رمزارزها روی آورده بودند که همین عامل در دوره ای باعث رشد انفجاری توسعه پلتفرمهای صرافی رمزارزی در کشور شد. این در حالیست که در حوزه مدیریت ثروت بسیاری از شرکتهای مدیریت سرمایه بین المللی هم رمزارزها را بعنوان یک طبقه دارایی به سبد مدیریت سرمایه خود افزوده بودند.
علی رغم وضعیت نسبتا خوب این بازار در نیمه اول سال 1400 ، از نیمه دوم سال 1400 این بازار تحت تاثیر اتخاذ سیاستهای انقباضی پساکرونا از سوی بانک مرکزی اقتصادهای بزرگ از جمله فدرال رزرو آمریکا، رو به افول گذاشت و با شروع جنگ روسیه و اوکراین این مساله تشدید شد. در سال 1401 با ادامه سیاستهای انقباضی روند کاهشی در این بازار ادامه یافت.
بررسی وضعیت این بازار نشان می دهد که قیمت بیت کوین در طی سال 1401 از نظر دلاری حدود 33 درصد کاهش داشته است و سرمایه گذاران در این بازار صرفا به دلیل افزایش نرخ دلار توانسته اند حدود 31 درصد بازده ریالی داشته باشند.
وضعیت این بازار در اسفند ماه سال 1401 با افزایش انتظارات در راستای کاهش آهنگ سیاستهای انقباضی صعودی شد و در هفته پایانی اسفند 1401، با انتشار خبر ورشکستگی چند بانک مهم مانند SVB که می تواند در ادامه اتخاذ سیاستهای انقباضی خلل ایجاد کند رشد قیمتها در این بازار شتاب بیشتری گرفت. به نظر می رسد با توجه به فضای موجود در مقابل ادامه سیاستهای انقباضی و در نظر گرفتن یکسری دلایل فاندامنتال دیگر، فضای این بازار در سال 1402 با یک شیب ملایم افزایشی باشد. البته باید در نظر داشت که این بازار نوپا و پرریسک بوده و همواره تحت تاثیر رخدادهای اقتصاد کلان در سطح بین المللی خواهد بود.
بازار ارز و سکه:
در سال 1401 بیشترین افزایشها در بازار ارز و سکه رخ داد. نرخ دلار در بازار آزاد حدود 83 درصد نسبت به ابتدای سال افزایش داشت و با توجه به رشد حدود 4 درصدی نرخ طلا در بازار جهانی ، قاعدتا نرخ طلا و سکه در بازار داخل نیز بایستی نهایتا 90 درصد رشد می داشت ولی بررسی تغییرات نرخ سکه امامی در طول سال 1401 افزایش 150 درصدی را نمایان می کند که علت افزایش خارج از قاعده در قیمت سکه را میتوان به حباب سکه نسبت داد که علت اصلی ایجاد این حباب، این است که عموم مردم برای حفط ارزش سرمایه های خرد خود و در واقع مدیریت ثروت به بازار سکه روی می آورند. علت روی آوردن سرمایه های خرد به این بازار را میتوان به عوامل زیر مرتبط دانست:
- سلب اعتماد از بازار بورس
- ممنوعیت قانونی خرید ارز
- بالا بودن قیمت مسکن
- فقدان ابزارهایی مانند خرید و فروش متری مسکن
ریشه اصلی افزایش نرخ ارز و به تبع آن افزایش قیمت سکه و طلا و همچنین حباب سکه را میتوان در کسری بودجه و کاهش درآمدهای دولت جستحو کرد که در نهایت منجر به چاپ بی پشتوانه پول توسط بانک مرکزی و افزایش تورم و کاهش ارزش ریال می گردد، لذا یکی از راهکارهای اصلی حفظ ثبات در بازار ارز ایحاد تعامل مثبت در سطح سیاست خارجی و افزایش درآمدهای دلاری کشور می باشد که با توجه به ایجاد فضای جدید در سیاست خارجی کشور در روزهای پایانی سال 1401 میتوان به ایجاد فضای مثبت و با ثبات در سال 1402 امیدوار بود. هر چند لازمه این امیدواری ادامه این سیاست و برداشتن قدمهای بزرگتر از جمله امضای توافقنامه در خصوص موضوعات هسته ای می باشد.
شرکت مدیریت سرمایه دایموند آمادگی دارد مدیریت دارایی شرکتها و افراد با سطح دارایی بالا را در قالب راهکار مدیریت ثروت اختصاصی بر عهده بگیرد.
